Search
Search

Αξιοθέατα

Υπαίθρια Γλυπτοθήκη

Η Υπαίθρια Γλυπτοθήκη  Ψυχικού – Πλατεία «Γιώργου Ζογγολόπουλου», είναι η μοναδική δημοτική Υπαίθρια Γλυπτοθήκη στην Ελλάδα αφιερωμένη σε έναν καλλιτέχνη.

Η ονοματοθεσία της πλατείας έγινε τον Οκτώβριο του 2010, ως αναγνώριση του έργου του σημαντικού Έλληνα γλύπτη από τον Δήμο στον οποίο έζησε και δημιούργησε.

Η πρωτοβουλία αυτή συνέβαλε στο όραμα που είχε ο ίδιος ο Ζογγολόπουλος (1903-2004) για την αρμονική ένταξη των γλυπτών του σε δημόσιους υπαίθριους χώρους, πιστεύοντας ότι η τέχνη πρέπει να είναι προσιτή στον πολύ κόσμο.

Η Υπαίθρια Γλυπτοθήκη  Ψυχικού – Πλατεία «Γιώργου Ζογγολόπουλου», είναι η μοναδική δημοτική Υπαίθρια Γλυπτοθήκη στην Ελλάδα αφιερωμένη σε έναν καλλιτέχνη.

Η ονοματοθεσία της πλατείας έγινε τον Οκτώβριο του 2010, ως αναγνώριση του έργου του σημαντικού Έλληνα γλύπτη από τον Δήμο στον οποίο έζησε και δημιούργησε.

Η πρωτοβουλία αυτή συνέβαλε στο όραμα που είχε ο ίδιος ο Ζογγολόπουλος (1903-2004) για την αρμονική ένταξη των γλυπτών του σε δημόσιους υπαίθριους χώρους, πιστεύοντας ότι η τέχνη πρέπει να είναι προσιτή στον πολύ κόσμο.

Ο Γιώργος Ζογγολόπουλος και η γυναίκα του, ζωγράφος, Ελένη Ζογγολοπούλου – Πασχαλίδου, υπήρξαν από τους πρώτους κατοίκους του Ψυχικού από τον πόλεμο και μετά, και πέρασαν όλη την μακρά ζωή τους δουλεύοντας  και δημιουργώντας στο ατελιέ του σπιτιού τους που βρίσκεται κοντά στην ομώνυμη Πλατεία και το οποίο αποτελεί σήμερα την έδρα του Ιδρύματος που ο ίδιος ίδρυσε.

Η Γλυπτοθήκη βρίσκεται επί της Λεωφόρου Δημοκρατίας στο Παλαιό Ψυχικό δίπλα στον Ιερό Ναό του Αγ. Δημητρίου και είναι επισκέψιμη όλη την ημέρα.

Ο Οργανισμός Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Πολιτισμού και Αθλητισμού του Δήμου και το Ίδρυμα Γεωργίου Ζογγολόπουλου, σας προσκαλούν στο πρόγραμμα δωρεάν ξεναγήσεων την πρώτη Κυριακή κάθε μήνα στις 12 το μεσημέρι στην Υπαίθρια Γλυπτοθήκη Ψυχικού με σκοπό να γνωρίσετε από κοντά το έργο του μεγάλου Έλληνα καλλιτέχνη μέσα από τα γλυπτά της ομώνυμης Πλατείας. 

Παιδική Χαρά Πικιώνη

Τέχνη και αστικός πολιτισμός αφιερωμένος στο παιχνίδι.

Η παιδική χαρά της Φιλοθέης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα του φημισμένου αρχιτέκτονα και καθηγητή Δημήτρη Πικιώνη (1961- 1964). Ο Πικιώνης στο σχεδιασμό και τη δημιουργία της παιδικής χαράς άφησε να ξετυλιχτεί το σπάνιο ταλέντο και η αγάπη του για τα παιδιά και το ελληνικό περιβάλλον.

Αποτελεί ένα από τα ωραιότερα και πλέον πρωτότυπα δημιουργήματα της καλλιτεχνικής του ιδιοφυίας και ταυτόχρονα ένα από τα σημεία αναφοράς όχι μόνο της Φιλοθέης αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας.

Μέσα στο χώρο της παιδικής χαράς έχουν τοποθετηθεί προτομές  και αναθηματικές πλάκες και μερικά έργα διακεκριμένων καλλιτεχνών, όπως:

  • το «Ελάφι» του Χρήστου Καπράλου,
  • η αναθηματική στήλη του Ευθυμίου Πανουργιά, με την οποία αποτίνεται φόρος τιμής στη μνήμη του Δ. Πικιώνη,
  • ο θαυμάσιος «Αυλητής» του Κώστα Κουλουβάτου και
  • η προτομή του αείμνηστου Ζουμπουλίδη, εκ των πρωτεργατών της Φιλοθέης, έργο της Γιούργα.

Ο Δημήτρης Πικιώνης (1887-1968) ήταν έλληνας αρχιτέκτονας και ακαδημαϊκός, με πλούσιο ζωγραφικό, ποιητικό και συγγραφικό έργο. Σε μια εποχή που στην Ελλάδα, μαζί με το μοντέρνο κίνημα, η κτηριολογία ήρθε να αντικαταστήσει την αρχιτεκτονική, το αρχιτεκτονικό έργο του Δημήτρη Πικιώνη συνδυάζει καλλιτεχνική δημιουργία και φιλοσοφικό στοχασμό.

Στοχάστηκε πως το οικουμενικό πνεύμα πρέπει να συντεθεί με το πνεύμα της εθνότητας. Πολλά από τα αρχιτεκτονικά έργα του βασίστηκαν σ’ αυτή την αντίληψη. Στις 28 Αυγούστου του 1968 πέθανε στην Αθήνα.

Η παιδική χαρά της Φιλοθέης ανήκει στα έργα εκείνα του Δημήτρη Πικιώνη που εκφράζουν την αντίληψη ότι όλες οι κουλτούρες έχουν μια κοινή και αιώνια βάση: τα πάντα είναι διαφορετικές εκφάνσεις του ίδιου. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, βλέπει:
“την παγκόσμια παράδοση ωσάν κάτι ενιαίο, που υπακούει στις “αΐδιες” αρχές (οι αρχές της παράδοσης είναι “αΐδιες”, οι μορφές παραλλάσσουν).”

Στο περίπτερο και στην είσοδο του παιδικού κήπου είναι σαφείς και εμφανείς οι επιρροές από ιαπωνική αρχιτεκτονική -και δεν είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζονται τέτοιες επιρροές στο έργο του-.

Η έρευνα του Δημήτρη Πικιώνη για τα παιδιά και το παιδικό παιχνίδι φαίνεται ιδιαίτερα στον εξοπλισμό που επέλεξε:

  • μια ξεχαρβαλωμένη βάρκα,
  • μια καλύβα σαρακατσάνικου τύπου,
  • ένα γεφύρι σε μια μικρή λίμνη.
  • ένας εξοπλισμός τελικά μυστηριακός, εξερευνητικός -όχι τυποποιημένος, βιομηχανικός-, που προσφέρει πολλές εναλλακτικές -συλλογικού ή ατομικού- αυθόρμητου παιχνιδιού.

Η παιδική χαρά χει αναγνωριστεί ως πρότυπο Παιδικής Χαράς από Έλληνες και ξένους και ως διατηρητέο μνημείο της Νεότερης Ελλάδας από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Κρύπτη Αγίας Φιλοθέης

Η κρύπτη της Αγίας Φιλοθέης ανακαλύφθηκε τυχαία το 1934 κατά τη διαδικασία εξόρυξης της κοκκινόπετρας που προοριζόταν για το κτίσιμο των σπιτιών της περιοχής. Τότε είχε ακόμα τη μορφή σπηλιάς, αλλά σιγά – σιγά διαμορφώθηκε στο σημερινό εκκλησάκι που όλοι γνωρίζουμε. 

Η κρύπτη αυτή ήταν η αιτία να μετονομαστεί ο τότε οικισμός της Νέας Αλεξάνδρειας, σε Φιλοθέη.
 
Η κρύπτη επικοινωνούσε, μέσω μιας υπόγειας σήραγγας, με το μετόχι της Καλογρέζας, που υπαγόταν στο Μοναστήρι των Αθηνών, δηλαδή του Αγ. Ανδρέου. Το μετόχι της Καλογρέζας βρισκόταν κοντά στην οδό Καποδιστρίου (απέναντι από το σημερινό Τένις Φιλοθέης) και το ίδρυσε η ίδια η Αγία Φιλοθέη σε κτήμα που της ανήκε, όπως και ο Λόφος της Κρύπτης.
 
Σ’ αυτό λοιπόν το ναΐδιο, που ήταν αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου και βρισκόταν στην άλλη άκρη της Κρύπτης, κατέφευγε η Αγία Φιλοθέη για να προσευχηθεί απερίσπαστη από τις απειλές των Τούρκων.
 
Από άλλους εικάζεται πως η κρύπτη ήταν μία φυσική σπηλιά, την οποία η Αγία Φιλοθέη είχε διαμορφώσει σε παρεκκλήσι όπου κατέφευγε. Λέγεται ότι την υπόγεια στοά την χρησιμοποιούσε η Φιλοθέη για να ξεφεύγει μαζί με τις καλόγριές της προς την άλλη μονή (ή και οπουδήποτε αλλού) κατά τις επιδρομές των Τούρκων…
 
Η κρύπτη αυτή ήταν η αιτία να μετονομαστεί ο τότε οικισμός της Νέας Αλεξάνδρειας, σε Φιλοθέη.
Η κρύπτη επικοινωνούσε, μέσω μιας υπόγειας σήραγγας, με το μετόχι της Καλογρέζας, που υπαγόταν στο Μοναστήρι των Αθηνών, δηλαδή του Αγ. Ανδρέου. Το μετόχι της Καλογρέζας βρισκόταν κοντά στην οδό Καποδιστρίου (απέναντι από το σημερινό Τένις Φιλοθέης) και το ίδρυσε η ίδια η Αγία Φιλοθέη σε κτήμα που της ανήκε, όπως και ο Λόφος της Κρύπτης.
 
Σ’ αυτό λοιπόν το ναΐδιο, που ήταν αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου και βρισκόταν στην άλλη άκρη της Κρύπτης, κατέφευγε η Αγία Φιλοθέη για να προσευχηθεί απερίσπαστη από τις απειλές των Τούρκων.
 
Από άλλους εικάζεται πως η κρύπτη ήταν μία φυσική σπηλιά, την οποία η Αγία Φιλοθέη είχε διαμορφώσει σε παρεκκλήσι όπου κατέφευγε. Λέγεται ότι την υπόγεια στοά την χρησιμοποιούσε η Φιλοθέη για να ξεφεύγει μαζί με τις καλόγριές της προς την άλλη μονή (ή και οπουδήποτε αλλού) κατά τις επιδρομές των Τούρκων…
 
Κοντά στην κρύπτη χτίστηκε η εκκλησία της Αγίας Φιλοθέης. Ένας στενός και μικρός διάδρομος είναι αυτό που βλέπει ο σημερινός επισκέπτης της κρύπτης. Ο χώρος κατόπιν διαμορφώθηκε και τελικά πήρε τη σημερινή του μορφή. Πρίν τα έργα υπήρχε μία καθοδική είσοδος /σπηλιά μέσα σε αυτήν που οδηγούσε προς τα κάτω…
 
Η Αγία Φιλοθέη, (κατά κόσμον Παρασκευή Μπενιζέλου, από την αρχοντική οικογένεια των γαιοκτημόνων Μπενιζέλων, ήταν μοναχή με σημαντική φιλανθρωπική και κοινωνική δράση κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας του 16ου αιώνα.
 
Γεννήθηκε το 1522, καταγόμενη από την αθηναϊκή αρχοντική οικογένεια γαιοκτημόνων, των Μπενιζέλων. Η Ρηγούλα ή Ρεβούλα (Παρασκευούλα), όπως ήταν το κοσμικό της όνομα, ήταν κόρη του Αγγέλου Μπενιζέλου και της Σηρίγης Παλαιολογίνας, γόνου της ιστορικής βυζαντινής οικογένειας.

Σε ηλικία 14 ετών οι γονείς της αποφάσισαν να την παντρέψουν με τον κατά πολύ μεγαλύτερό της Ανδρέα Χειλά, ο οποίος ανήκε σε αρχοντική οικογένεια της Αθήνας. Ήταν ένας γάμος ενάντια στη θέλησή της, που διήρκεσε τρία χρόνια, έπειτα η Ρεβούλα έμεινε χήρα. Στα 17 της χρόνια ήταν όμορφη, πάμπλουτη, καταγόμενη από δύο αρχοντικές και σημαντικές οικογένειες, μορφωμένη και ελεύθερη. Οι γονείς της την πίεζαν έντονα να συνάψει δεύτερο γάμο, όμως αυτή τη φορά η Ρεβούλα δεν εισάκουσε την επιθυμία των γονέων της, δηλώνοντας ότι επιθυμεί να ακολουθήσει ασκητική ζωή.
 
Επιδόθηκε σε φιλανθρωπικό έργο και δέκα χρόνια μετά το θάνατο των γονιών της εκάρη μοναχή με το όνομα Φιλοθέη. Βασική επιδίωξη της Φιλοθέης ήταν η τόνωση του ορθόδοξου ιδεώδους και η διατήρηση της ελληνικής συνείδησης.
 
Πέθανε έπειτα από βασανιστήρια Τούρκων το 1588.  Έξω από το ναό της στην Καλογρέζα (Μαρούσι), στα δεξιά της εισόδου του, σώζεται η κολώνα, όπου η Φιλοθέη δέθηκε και μαστιγώθηκε μέχρι θανάτου.
 
Αργότερα, η ορθόδοξη εκκλησία την ανακήρυξε αγία.

Ο Θρόνος του Όμβριου Δία

Στο λόφο της Φιλοθέης, στο τέλος μιας πανέμορφης περιπατητικής ανηφορικής διαδρομής που προσφέρει πανοραμική και συγκλονιστική θέα προς το λεκανοπέδιο της Αθήνας βρίσκεται η θέση «Θρόνος του Δία». Όταν οι ατμοσφαιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές και ο ουρανός καθαρός, στο βάθος μπορείτε να διακρίνετε ακόμα και το νησί της Αίγινας.

Τα Τουρκοβούνια αποτελούν ομάδα βραχωδών υψωμάτων που εκτείνονται στα όρια του αρχαίου δήμοι του Αθμόνου και στα βόρεια του Ολυμπιακού Σταδίου. Το αρχαίο όνομα του μικρού αυτού όρους είναι «Αγχεσμός». Ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας (περί το 150 μ.χ) αναφερόμενος στα όρη που περιβάλλουν στην Αθήνα, μετά την Πεντέλη, τον Υμηττό και την Πάρνηθα, λέγει: «και Αγχεσμός όρος εστί ου μέγα, και Διός άγαλμα αγχεσμίου» (Παυς. Αττικά Ι. 32 2). Από το απόσπασμα προκύπτει ότι ο Αγχεσμός ήταν μικρό βουνό, στο οποίο υπήρχε άγαλμα του Διός αγχεσμίου.

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως ευρήματα που επιβεβαιώνουν τις φιλολογικές μαρτυρίες για τη λατρεία του Δία, όπου συνηθιζόταν να τιμάται ο Όμβριος Ζευς, δηλαδή ο Δίας ο θεός των βροχών και του κεραυνού.

Το Λατρευτικό Κτήριο στα Τουρκοβούνια 
Στην βόρεια κορυφή του όρους ύψους 302.1μ., μετά από ανασκαφές που διενεργήθηκαν το 1978 από τον αρχαιολόγο Hans Lauter του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, ήλθαν στον φως κατάλοιπα κτηρίων που σχετίζονται με την κλασική λατρεία του Διός και με προγενέστερη περίοδο. Η ανασκαφή αποκάλυψε τα θεμέλια λίθινου βωμού, τον οποίο περιέβαλλε κυρτός τοίχος. Τα ερείπια, που χρονολογούνται στο τρίτο τέταρτο του 4ου αι π.χ., σχετίζονται προφανώς με την λατρεία του Ομβρίου Διός. Εικάζεται ότι η λατρεία του ανάγεται στον 5ο αι. π.χ., ενώ αυτή συνεχίσθηκε μέχρι τον 3ο αι. μ.χ. Η παλαιότερη ιστορία του χώρου δεν είναι απολύτως σαφής. Υπάρχουν ενδείξεις χρήσης της κορυφής του λόφου από την προχωρημένη Γεωμετρική περίοδο (τέλη του 8ου αι. π.χ.), με βάση κεραμικά αναθήματα και ένα ελλειψοειδές κτήριο που ανεγέρθηκε γύρω στο 700 π.χ. Οι διαστάσεις του είναι μήκος 11.50μ. και πλάτος 7.60μ.
 

 Σώζεται ο περιμετρικός τοίχος, χτισμένος με αδρά πελεκημένους ογκολίθους, κατά το πολυγωνικό σύστημα. Το κτήριο περιέτρεχε εσωτερικά χτιστό λίθινο έδρανο. Σε μικρή απόσταση και νοτιότερα, υπάρχουν τα θεμέλια κυρτού τοίχου, που πιστεύεται ότι ανήκε σε μεγάλο τύμβο. 

Αναφορικά με το ελλειψοειδές κτήριο, έχει υποτεθεί ότι εάν δεν ανήκε σε πρώϊμη λατρεία του Ομβρίου Διός, θα πρέπει να ήταν ιερή οικία, όπου τελούνταν από κάποιο αριστοκρατικό γένος, τελετουργίες προς τιμήν του ιδρυτή ήρωα. Προτάθηκε ότι ο γειτονικός τύμβος ήταν το κενοτάφιο του λατρευομένου ήρωα. 
Στην Γεωμετρική περίοδο, η Ελληνική κοινωνία έστρεψε την προσοχή της στο ένδοξο παρελθόν και στα κλέη των προγόνων, όπως αυτά περιγράφονται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια. Οι ομηρικοί ήρωες αποτέλεσαν το πρότυπο μιας κοινωνίας που στήριζε τις αξίες της στα ηρωϊκά πρότυπα του Έπους. Για τον λόγο αυτό, τον 8ου αι. π.χ. άρχισε η λατρεία των ηρώων του παρελθόντος, γνωστή σαν ηρωολατρεία.
 
Πιστεύεται ότι το ελλειψοειδές κτήριο των Τουρκοβουνίων συνδέεται με ιερή χρήση της ηρωολατρείας. Στο εσωτερικό του κτηρίου βρέθηκε διακοσμημένη κεραμική και πήλινα ειδώλια που παριστάνουν ίππους, ανδρικές μορφές και έναν κένταυρο. Ο χθόνιος χαρακτήρας των ευρημάτων (μία τρυπημένη κοτύλη, δηλαδή μικρό κύπελλο με δυο λαβές, κα.) υποδηλώνει τον θρησκευτικό χαρακτήρα του κτηρίου. Τα κινητά ευρήματα εκτίθενται στην Αρχαιολογική Συλλογή της Κηφισιάς.